استعدادیابی ورزشی 

گردآورنده:شیوا علمازاده

روند استعدادیابی عمومی (غربالگری عمومی)

در اجرای فرآیند استعدادیابی عمومی می تواند با توجه به سن افراد متفاوت باشد. ضمن اینکه می توان برای سایر رشته های ورزشی برای سن ۱۲ تا ۱۴ سالگی برای دختران و از ۱۴ تا ۱۶ سالگی برای پسران اقدام به اجرای فرآیند استعدادیابی کرد.

 

روند استعدادیابی ویژه (تخصصی)

در این مرحله به منظور کسب اطلاعات بیشتر و دقیق تر، آزمونهای تخصصی تر، متخصصان با تجربه و ابزارهای دقیق تری مورد نیاز است در این مرحله ظرفیت های جسمانی ( قدرت، استقامت، انعطاف پذیری، سرعت ) مورد توجه قرار می گیرند. همچنین برخی از تواناییهای حرکتی و ظرفیت های فیزیولوژیکی مد نظرند.

فاکتورهای اثرگذار بر موفقیت برنامه‌های استعدادیابی

توانایی تشخیص ورزشکاران مستعد در سنین پایین

توانایی پیش‌بینی رشد و تکامل جسمانی ورزشکار

توانایی کسب ضمانت جهت حمایتهای پس از فرآیند

سه الگوی مختلف فرآیند استعدادیابی :

1- الگوی اول: در این الگو، استعدادیابی در سه مرحله انجام می‌شود.

الف: مرحله اول: در اکثر رشته‌های ورزشی در سنین 3 تا 8 سالگی انجام می‌شود. در این مرحله آزمایش‌های پزشکی در مورد سلامت و رشد عمومی جسمانی صورت می‌گیرد.

ب: مرحله دوم: در اکثر موارد در سنین 9 تا 15 سالگی برای دختران و 9 تا 17 سالگی برای پسران صورت می‌گیرد و بهترین مرحله برای انتخاب می‌باشد. در مرحله فوق روان‌شناسان ورزشی نقش خود را ایفا می‌کنند.

ج: مرحله نهایی: برای بازیکنان تیم کاندید تیمهای ملی استفاده می‌شود، از جمله‌ عواملی که باید ارزیابی شود عبارتنداز: سلامتی ورزشکار، سازگاری فیزیولوژیکی او نسبت به تمرین و مسابقه، تونایی او در مقابله با فشار و مهم‌تر از همه، قابلیت ورزشکار برای پیشرفت ورزشی در آینده می‌باشد.

مرحله مقدماتی: 3ـ8 سالگی

مرحله انتخاب: دختران 15ـ9 سالگی، پسران 17ـ9 سالگی

مرحله نهایی: دختران15 سالگی به بالا، پسران 17 سالگی به بالا

2- الگوی دوم: این الگو چهار مرحله مسیر ورزشی یک ورزشکار تصویر شده است. این 4 مراحل عبارتنداز:

الف: مرحله اول: سال‌های نمونه‌برداری است، این مرحله در اکثر رشته‌های ورزشی در بین سال‌های 6 تا 13 سالگی می‌باشد، در این مراحل بچه‌ها باید به قصد لذت و تفریح به ورزش بپردارند.

ب: مرحله دوم: سال‌های ویژه می‌باشد، این مرحله در اکثر رشته‌های ورزشی در بین سال‌های 13 تا 15 سالگی است. در این مرحله تمرکز برروی یک یا دو رشته ورزشی است.

ج: مرحله سوم: سال‌ها سرمایه‌گذاری است، این مرحله در اکثر رشته‌های ورزشی بین سال‌های 15 تا 18 سالگی، تخصصی کردن رشته ورزشی به طور کاملا تخصصی فعالیت می‌کند.

مرحله چهارم: مرحله تکامل می‌باشد و در سنین بالاتر از 18 سال است. این مرحله برای پرورش یا نگهداری از مهارت‌ها است.

مرحله نمونه‌بردای: 6 تا 13 سالگی

مرحله ویژه : 13 تا 15 سالگی

مرحله سرمایه‌گذاری: 15 تا 18 سالگی

مرحله تکامل: 18 سالگی به بالا

3- الگوی سوم: در این الگو نیز چهار مرحله به شرح زیر وجود دارد

الف: مرحله آشناسازی: در این مرحله بچه‌ها در مراحل مقدماتی رشد، در برنامه‌های تمرین سبک و با شدت کم شرکت می‌کنند.

ب: مرحله شکل‌گیری ورزشی: در مرحله فوق شدت تمرینات به طور ملایم و تدریجی افزایش می‌یابد. در این مرحله بر رشد و توسعه مهارت‌ها و تونایی‌های حرکتی تاکید می‌شود.

ج: مرحله تخصصی شدن: در این مرحله ورزشکار تنها در یک ورزشی به صورت تخصصی فعالیت می‌کند و هدف این مرحله توسعه عمل کرد و دست‌یابی به اوج عمل کرد است.

د: مرحله اوج عمل کرد: هدف اصلی در این مرحله، رسیدن به برترین و بهترین عمل کرد ممکن است.

مرحله آشنایی: 6تا 13 سالگی

مرحله شکل‌گیری ورزشی: 11 تا 15 سالگی

مرحله تخصصی شدن: 15 تا 18 سالگی

مرحله اوج عمل کرد: 18 سالگی به بالا

معیارهای استعدادیابی

در روش سیستماتیک استعدادیابی، آزمون‌ها و آزمایش‌های علمی متفاوتی برای تشخیص استعداد در افراد به عمل می‌آید، این آزمون‌ها برای اندازه‌گیری معیارهای استعداد می ‌باشد.

 1-  ویژگی‌های سلامت جسمانی

2- پیکر سنجی

3- ویژگی‌های روانی ـ حرکتی (مهارتی)

4- ویژگی‌های فیزیولوژیکی و آمادگی جسمانی

5- ویژ‌گی‌های تمرین‌پذیری

1- پیکر سنجی:

پیکر سنجی بررسی و مطالعه ابعاد، شکل، ترکیب، تاثیرات بلوغ و عمل کرد بدن انسان برای استفاده، مقایسه و دسته‌بندی‌های انسان شناختی است که شامل اندازه‌گیری‌های بدن(قد، وزن، طول، پهناها، محیط‌ها، درصد چربی، تیپ‌بدنی) می‌باشد.

یکی از مهم‌ترین کابردهای پیکرسنجی در ورزش، تعیین سوماتوتایپ یا نوع بدن و انتخاب افراد مناسب برای ورزش‌های اختصاصی است.

سوماتوتایپ دارای 3 جزء آندرمرفی(چاق پیکری) مناسب برای کشتی سومو‌ ـ مزومرفی (عضلات پیکری) مناسب برای ورزش‌های درگیری ـ اکتومرفی(لاغر پیکری) مناسب برای ورزش‌های استقامتی است.

1- سن افراد 8 سال به بالا

2- معیارهای فیزیولوژیک و آمادگی جسمانی:

ظرفیت هوازی پیشینه، ظرفیت غیرهوازی پیشینه، تشخیص و نوع تارهای عضلانی، قدرت، توان، عکس‌العمل، سرعت، انعطاف‌پذیری، چابکی

3- معیارهای روان شناختی:

توانایی در مقابله با فشار عصبی، شجاعت، تعهد، توجه به هدف، تمایل به کار، هوش، شخصیت، علاقه شدید، میل به بازی

انگیزه درونی: میل بیش از حد به موفقیت، انگیز پیشرفت

ثبات: توانایی کنترل استرس، آرامش

سرسختی: اعتماد به نفس، خودپنداری

نگرش مثبت: لذت از رقابت، اجتناب از تفکرات منفی

واقع گرایی: برطرف کردن محدودیت ها، یادگیری از تجارب گذشته

تمرکز: اجتناب از حواس پرتی، غرق بازی شدن

تلاش: استفاده از تمام وقت تمرین، توجه به پیشرفت

بردباری: کنترل امیال برای رسیدن به کمال، صبر در برابر عوامل خارجی

رقابت جویی: نپذیرفتن شکست، علاقه به رقابت با دیگران

4- معیارهای یادگیری حرکتی و ادراکی:

هماهنگی، تعادل ایستا و پویا، حس حرکت، تیزبینی

مراحل استعداد یابی ورزشی:

1- تست چکاپ پزشکی و آزمایش های پاراکیلینیکی

2- تست حرکات اصلاحی

3- تست پیکر سنجی

4- تست آمادگی جسمانی: قدرت، انعطاف، استقامت قلبی و عروق، استقامت عضلانی

5- تست روانشناسی

6- تست یادگیری حرکتی و ادراکی (مهارتی): سرعت، عکس العمل، چابکی، توان، تعادل ایستا و پویا، هماهنگی

7- تست تکنیکی و تاکتیکی

دوو میدانی

دوهای سرعت

1- كاهش زمان عكس العمل و افزایش توانایی تكرار فعالیتهای عكس العملی

2- قابلیت تحریك پذیری عصبی – عضلانی

3- هماهنگی و ظرفیت بالای آرامش عضلانی

4- توانایی غلبه بر فشارهای وارده

5- نسبت لگن به قد و پاهای بلند

دوهای نیمه استقامت

1- توان بی هوازی و حداكثر اكسیژن گیری در هر كیلو گرم از وزن بدن

2- تحمل غلظت بالای اسید لاكتیك و كمبود اكسیژن

3- توانایی غلبه بر فشارهای وارده

4- ظرفیت تمركز بالا و توانایی حفظ آن برای مدت طولانی

دوهای استقامتی و پیاده روی

1- قابلیت مصرف اكسیژن بالا در هر كیلو گرم از وزن بدن

 

2- حجم ضربه ای بالا

3- مقاومت زیاد در برابر خستگی و داشتن انگیزه و استقامت

پرتابها

1- قد بلند و قامت عضلانی

2- توان بی هوازی بالا

3- عریض بودن شانه ها

4- عكس العمل سریع

5- ظرفیت تمركز بالا و توانایی حفظ آن برای مدت طولانی

پرش ها

1- عكس العمل و قدرت انفجاری

2- قد و پاهای بلند

3- توان بی هوازی بالا

4- توانایی غلبه بر فشارهای وارده

5- ظرفیت تمركز بالا و توانایی حفظ آن برای مدت طولانی

بسكتبال

1- قد بلند و دستهای كشیده

2- توان بی هوازی بالا

3- ظرفیت هوازی بالا

4- هماهنگی

5- مقاومت علیه خستگی و فشار

6- هوش تاكتیكی  و روحیه دسته جمعی داشتن

بوكس

1- ظرفیت تمركز بالا

2- Aشجاعت

3- عكس العمل

4- هماهنگی و هوش تاكتیكی

5- ظرفیت هوازی بالا

6- توان بی هوازی بالا

دوچرخه سواری

1- ظرفیت بی هوازی بالا

2- حجم ضربه ای و ظرفیت اكسیژن گیری بالا

3- توانایی غلبه برفشارهای وارده

4- استفامت

شیرجه

1- تعادل دهلیزی ( در گوش میانی)

2- شجاعت

3- هماهنگی

4- ظرفیت تمركز بالا

5- توانایی غلبه بر استرس

بدنسازی

1- هماهنگی و روحیه زیبا پرستی

2- تعادل دهلیزی ( گوش میانی)

3- توسعه هماهنگی عصبی – عضلانی

4- ظرفیت هوازی و بی هوازی

شمشیربازی

1- عكس العمل سریع

2- هماهنگی

3- هوش تاكتیكی

4- غلبه برخستگی و استرس

5- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

ژیمناستیك

1- هماهنگی، انعطاف پذیری، توان

2- تعادل دهلیزی ( گوش میانی)

3- استقامت

4- ظرفیت غلبه بر فشارهای وارده و تعادل روحی

5- توان بی هوازی بالا

6- قد كوتاه تا متوسط

هاكی

1- قد بلند، دستهای كشیده و عریض بودن شانه ها

2- هوش تاكتیكی، شجاعت، روحیه تعاون

3- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

4-قوی و تنومند

جودو

1- هماهنگی

2- عكس العمل سریع

3- هوش تاكتیكی

4- عریض بودن شانه ها

قایقرانی ( كایاك و كانو)

1- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

2- هماهنگی، تمركز بالا

3- قد بلند، دست و پاهای كشیده و عریض بودن شانه ها

4- مقاومت برعلیه خستگی و استرس

تیراندازی

1- هماهنگی حركتی - بینایی

2- عكس العمل سریع

3- تمركز بالا، مقاومت در برابر خستگی

4- تعادل روانی

فوتبال

1- هماهنگی، روحیه فعالیت دسته جمعی

2- مقاومت علیه خستگی و فشار

3- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

4- هوش تاكتیكی

فوتبال

1- هماهنگی، روحیه فعالیت دسته جمعی

2- مقاومت علیه خستگی و فشار

3- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

4- هوش تاكتیكی

شنا

1- جرم حجمی پایین بدن

2- دستهای كشیده و كف پاهای پهن، عریض بودن شانه ها

3- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

والیبال

1- قد بلند، دستهای كشیده و عریض بودن شانه ها

2- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

3- مقاومت علیه خستگی و استرس

4- هوش تاكتیكی و روحیه دسته جمعی

واترپلو

1- قد بلند، عریض بودن شانه ها

2- ظرفیت هوازی و بی هوازی بالا

3- هوش تاكتیكی و روحیه دسته جمعی

4- مقاومت علیه خستگی و فشار

فرایند استعداد یابی

ورزش استان اصفهان

اهداف کلان ورزش استان اصفهان در برنامه راهبردی

- ارتقای سهم استان در عزت و اقتدار ملی

تشریح فرایند

مشخص شدن رشته های اولویت دار

اولویت بندی رشته های ورزشی با رویکرد همگانی

اولویت بندی رشته های ورزشی با رویکرد قهرمانی